Analiz-Haber / Suriye Gündemi
3 Aralık Cumartesi günü, Doğu Akdeniz’de, Suriye açıklarında görev yapan Rus Donanmasına ait Amiral Kuznetsov uçak gemisine iniş yapmaya çalışan S-33 Flanker tipi bir savaş uçağı, ikinci denemesinde başarısız olarak kaza yaptı ve denize düştü. Uçaktaki pilot fırlatma gerçekleştirerek uçaktan çıkarken, daha sonra arama kurtarma helikopterlerince canlı olarak kurtarıldı.
Geçtiğimiz Kasım ayı başında Rusya tarafından Doğu Akdeniz’e getirilen Amiral Kuznetsov uçak gemisinden kalkan MiG-29 tipi çok yönlü savaş uçaklarının yanı sıra, SU-33 Flankerlar Suriye’de muhalif bölgelere yönelik bombardımanlar gerçekleştiriyordu. 15 Kasım 2016’da Suriye’deki operasyona aktif olarak katıldığı duyurulan Amiral Kuznetsov uçak gemisinde, bir gün öncesi, 14 Kasım’da MiG-29 tipi bir uçak daha kaza yapmıştı. Yaşanan kazalar, Rusya’nın tek uçak gemisine dair soru işaretlerini gündeme getirdi.
Amiral Kuznetsov’un Tarihi
Siparişi Sovyetler Birliği döneminde, 1981 yılında verilen Amiral Kuznetsov uçak gemisi, 1983 yılında kızağa çıkmış, 1985 Aralığındaysa denize indirilmişti. 1991 yılında “Kızıl Donanma”da hizmete giren Amiral Kuznetsov, ancak 1995 yılında tam olarak operasyonel hale gelebildi. Sovyetler’in çöküşü ve Rusya Federasyonu’nun o dönemlerde yaşadığı ağır ekonomik kriz, Amiral Kuznetsov’u da etkiledi.
Sovyetler tarafından aynı sınıfta üretilen Varyag gemisi hiç bir zaman tamamlanamadı ve 1998 yılında gemiye Ukrayna tarafından el konuldu. Aynı gemi 2000 yılında Çin’e götürülmek için hazırlandı ve 2 yılı süren bir sürecin ardından Şubat ayında Çin’e ulaştı. Çin’in Ukrayna’dan satın atıldığı Varyag, Liaoning olarak 2012 yılında aktif olarak Çin donanmasında uçak gemisi olarak göreve başladı.
Özellikle ABD’deki uçak gemileriyle belli teknik farklılıklar gösteren Amiral Kuznetsov, Rusya Donanması tarafından “ağır uçak taşıyan kruvazör” olarak nitelendiriliyor. Bu tanımlama, Karadeniz’de inşa edilen geminin Montrö Boğazlar Anlaşması’na göre geçişine getirilebilecek kısıtlamaların da önüne geçilebilmesini sağladı. Buna rağmen Türkiye, tonajını öne sürerek geçişine izin vermeme yetkisine sahip olduğu uçak gemisinin, 1991 yılında boğazlardan geçişine herhangi bir protesto yayınlamadı.
Kuzey Buz Denizi’ndeki Rus Donanması’na ait filoya katılan Amiral Kuznetsov, ancak 1993 yılında hava araçlarına ev sahipliği yapmaya başladı. 1995-1996 yılları arasında Akdeniz’de ilk görevine çıkan Rus uçak gemisi, Suriye’nin Akdeniz kıyısında Tartus limanında bulunan Rus gemi üssüne uğradı.
Daha sonra tekrar kuzey filosuna geri dönen Amiral Kuznetsov, bakıma alındı. Uçak gemisinin yeniden Akdeniz seferine çıkması, 2000 yılında mümkün olabildi. Ancak bu sefer, Kuzey Buz Denizi’nde meydana gelen nükleer denizaltı Kursk’taki kaza sebebiyle iptal edildi. Amiral Kuznetsov Kursk nükleer denizaltısına yönelik kurtarma çalışmalarına katıldı. Rus uçak gemisi, 2008 ve 2009 yıllarında Akdeniz’de 2 kez daha görev aldı ve bazı tatbikatlara katıldı. 2010 yılındaysa bir takım tamiratlar için tekrar kızağa çekildi.
2012 yılında Akdeniz’e tekrar yönelen Amiral Kuznetsov, iç savaşın başladığı Suriye’deki Tartus Limanı’na uğradı. 2014’yse yine Doğu Akdeniz’de Kıbrıs’a kadar geldi ve tekrar Rusya’nın Kuzey Buz Denizi’ndeki Severodvinsk’te yer alan deniz üssüne döndü.
Amiral Kuznetsov uçak gemisi, son olarak 15 Ekim 2016 tarihinde, Kuzey Buz Denizi’ndeki Kola Körfezi’nden yola çıkara Akdeniz’e yöneldi. Kasım ayı başlarındaysa Doğu Akdeniz’e varan Rus uçak gemisi, 15 Kasım 2016 itibariyle Suriye’deki operasyonlara başladığını duyurdu. Gemide 6 ila 8 adet Su-33 tipi Flanker’ın olduğu belirtilirken, 4 MiG 29-KR’nin olduğu rapor edildi. Aynı zamanda çeşitli sayılarda helikopterin de uçak gemisinde bulunduğu ifade ediliyor.
Amiral Kuznetsov: Rusya’nın Gücü mü, Utancı mı?
Rus Donanması’na ait tek uçak gemisi olan Amiral Kuznetsov, denize indirildiği günden bugüne kadar çok sayıda kaza, teknik arıza ve başarısızlıklara sahne oldu. En son Suriye yolculuğuna çıkan uçak gemisinin yanında muhtemel bir motor arızasına karşı taşıyıcı römorkörlerle birlikte yol aldığı, İngiliz yetkililerce rapor edildi.
Çok yoğun duman çıkışına neden olan uçak gemisinin başta mürettebat olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı ve önemli ölçüde çevreyi kirlettiği öne sürülüyor. Daha önce de yakıt transferi sırasında büyük bir sızıntıya neden olan uçak gemisi, denizde kirliliğe yol açmıştı.
Rusya Devlet Başkanı Putin’in Suriye’de yürüttüğü kampanyayla dünyaya göz dağı verdiği bu günlerde, operasyona Amiral Kuznetsov uçak gemisini de dahil ederek prestijini ve caydırıcılığını artırmayı hedeflediği düşünülüyor. Ancak 3 hafta içerisinde 2 uçağın Rus uçak gemisine iniş yaparken başarısız olması ve denize çakılması, Rusya’nın askeri yeteneklerinin sorgulanmasına neden oluyor. Aynı günlerde görüntülere yansıyan Rusya’ya ait uzun menzilli bir S-300 füzesinin fırlatılmasının ardından yakıtının ateşlenmemesi ve geri düşmesiyle hava uçmasını gösteren bir diğer video, ciddi soru işaretlerini de beraberinde getiriyor.
Rusya, Suriye savaşında gün geçtikçe daha fazla güç kullanmak isterken, kendi gücünün ve silah teknolojisinin de reklamını yapmayı amaçlıyor. Ancak ekranlara yansıyan bu nevi görüntüler ve başarısızlıklar, Rusya’nın uzun vadede –yalnızca Suriye’de değil, küresel çapta- caydırıcılığını yitirebileceği yorumlarını da beraberinde getiriyor.
Son günlerde yaşanan aksaklıklarla birlikte Amiral Kuznetsov’un Suriye operasyonundan kısa bir süre sonra çekilebileceği ifade ediliyor. Buna göre 2017 başlarında uçak gemisi tekrar Kuzey Buz Denizi’ndeki üste onarıma alınacak.
