Esed rejiminin finansman sorunlarını ve yaptırımların etkilerini aşmak amacıyla ülkeyi bir narko suç ana istasyonu haline getirdiğine dair çok sayıda rapor ve analiz 2020 yılı içerisinde kaleme alınarak uluslararası kamuoyunun dikkatine sunuldu. Esed rejimi bu hamlesiyle Suriye’yi bir uyuşturucu üretim merkezi haline getirirken çevre ülkeleri de uyuşturucu kaçakçılığı rotaları içine sokarak güvenlik istikrarsızlığına itmekte. Esed rejimi ve Hizbullah’ın Suriye’de üretilen uyuşturucuyu bölgeye sokmak için en fazla taciz ettiği kara sınırı ise halihazırda Ürdün sınırı olarak gözükmektedir. Ürdün İçişleri Bakanlığı’na bağlı güvenlik unsurları 2020 içerisinde çok defa bölgede gerçekleştirdiği operasyonlarla yüklü uyuşturucu sevkiyatlarına suçüstü yapsa da bu güçlü kaçakçılık akışının önüne geçememiştir.
Bu sorunu çözmek adına diplomasi sahasında Esed rejimi ile temaslar kurarak işbirliği sinyalleri veren Amman yönetimi sahada ise sınır hattının geçirgenliğini azaltmak için sınır bölgelerindeki operasyonlardan taviz vermemektedir. Bu operasyonların şiddeti ise sınır bölgesindeki yerleşimlerin zarar görmesine ve sınır köylerinin insansızlaşmasına yol açmaktadır. Syria Report’un haberine göre 3 Aralık’ta Ürdün sınır muhafızlarınca sınırın Suriye tarafına açılan ateş sonucunda Suveyde Vilayeti’nin güneyinde bulunan Hirbet Avvad köyünde bir kısım bina ve araç hasar gördü.[1]İddialara göre sınırda bir kaçakçılık faaliyetinden şüphelenen Ürdün sınır muhafızları bir küçükbaş sürüsünün de olduğu bölgeye ateş açarak hem sürüye hem de yukarıda bahsi geçen konut ve araçlara zarar vermişlerdir. Daha önce de benzer hadiseler yaşanması bölge halkının sabrını taşırdığı için sivil kitle sınır kapısı önünde toplanarak Ürdün sınır muhafızlarıyla münakaşaya da girmiştir. Syria Report’a konuşan yerel kaynaklar ateş açılan sürünün yasaklı bölgeden 500 metre uzakta olduğunu ve ateş esnasında kimi çiftçilerin kurşunlara hedef olmaktan şans eseri kurtulduklarını dile getirmişlerdir. Ürdün makamlarıyla temasa geçemeyen yerel kitle bölgede konuşlu Suriye rejimi askeri istihbarat unsurları ve rejim muhtarlarıyla bir araya gelerek onların köy adına Ürdün makamlarıyla iletişime geçerek bu tarz eylemlere son verilmesi taleplerini dile getirdiler.
Ürdün tarafının kapalı askeri bölge olarak ilan ettiği sınır bölgesindeki kaçakçılık işlemleri kış mevsiminde bilhassa bölgenin sise meyyal hava durumundan da faydalanılarak ivmelenerek artmaktadır. Ürdün sınır güçlerinin bu faaliyetlere ateş ile karşılık vermesi ise 2021 başından bu yana 7 kaçakçının ölümüne yol açmıştır. Kaçakçıların ekseriyetinin bölgede mukim bedevi ailelerden olması bölgede tepkiye yol açarken Suriye sınır muhafızlarının kaçakçılarla kurdukları karşılıklı menfaate dayalı iş birliği sebepli sınırın sadece Ürdün tarafından kaçakçılığa müdahale edilmektedir. Bu müdahalelerde gerçek kurşunun yanı sıra patlayıcı mühimmatlar da kullanılırken sınırda bulunan el-Mugayr ve el-Anat köyleri de bu müdahalelerde zarar görmüşlerdir. Yine de en fazla zarar gören köy olarak Hirbet Avvad köyü ön plana çıkarken Ürdün sınır muhafızlarının saldırıları ve uzlaşmaz tavırları köyde yerli nüfusun azalmasına da yol açmıştır. Habere göre 2011’de 2500 olan köyün nüfusu bugünlerde 600e inerken önemli sayıda insan bölgedeki kaçakçılık operasyonları sonucu köyün aldığı büyük hasarlara müteakip bölgeyi terk etmiştir.
Suriye rejiminin uyuşturucu kaçakçılığını bir finansman kaynağı olarak görmesi ve Hizbullah ile birlikte güçlü bir uyuşturucu ağını henüz uluslararası müdahale görmeden işletiyor olması bölgenin istikrarına etki edeceği gibi Suriye-Ürdün sınırının da geri dönüşlere imkan kalmayacak şekilde insansızlaşmasına yol açabilir.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://syria-report.com/hlp/residents-flee-syrian-border-village-amid-jordanian-attempts-to-thwart-smuggling/ , Erişim Tarihi: 17 Aralık 2021.
