Amerikan merkezli Delta Crescent Energy şirketi ile YPG/SDG kontrolündeki yerel idare arasında yapılan ve YPG/SDG kontrolünde bulunan alandaki petrol sahalarının modernizasyonu, petrol üretimi ve satışını kapsayan anlaşma terör örgütü içerisinde tartışmalara yol açarken karşı açıklama Kandil’den geldi. KCK eş başkanı Cemil Bayık hem söz konusu anlaşmaya hem de YPG merkezli son dönemdeki manevralara yönelik sert konuştu ve Kandil’in YPG’nin bölge siyasetinde artan rolüne dair rahatsızlıklarını doğrudan kamuoyuyla paylaştı.
Bayık, açıklamasında şunları söyledi:
“Biz de basından bazı şeyleri takip ediyoruz. Gerçekliği nedir tam olarak bilmiyorum. Mesela bir petrol şirketi üzerinden ittifak yapıldığı söyleniyor, hatta Suriye rejimi de bunu kabul etmediğini, yasadışı olduğunu, “petrolümüzü çalıyorlar” gibi şeyler söyledi. Suriye uluslararası alanda kabul edilen bir devlet. Bu yüzden Suriye'nin yer altında, yer üstünde bulunan tüm kaynakları halka aittir, birilerinin değildir. Yani kimse bunları mülkü yapamaz. Biz de, Özerk Suriye yönetimi de petrol, yer altı, yer üstü zenginliklerinin hepsinin Suriye halklarının olduğunu söylüyoruz. Doğru olan da budur. Petrol şirketi ile yapılan anlaşmanın ne çerçevede olduğunu bilmiyorum. Eğer Suriye ve Kuzey-Doğu Suriye'de yaşanan ekonomik sorunları göz önünde bulundurarak o anlaşma yapılmışsa, bunun üzerinden bir ittifak kurulmuşsa bir şey diyemeyiz. Ama öyle değilse bunun üzerinde durulması lazım”
Bu sözleriyle YPG ile ABD’li petrol şirketi arasındaki anlaşmaya şerh koyan Bayık’ın Suriye rejimi ve halkı vurgusu YPG’nin ABD destekli otoritesine bir iğneleme olarak gözükmektedir.[1] Bayık, Ekim 2019’da Türkiye’nin bölgeye müdahalesine yönelik açıklamalarında YPG’nin rejim ile var olan sınırlarının rejim ordusu tarafından korunmasının doğru olduğunu vurguladı.[2] Buna gerekçe olarak söz konusu Kuzey ve Doğu Suriye topraklarının da Suriye’nin bir parçası olduğunu, Türkiye’nin Suriye’nin bütünlüğüne karşı hareket ettiğini ve bu siyasetin NATO menfaatleriyle örtüştüğünü gösterdi. Esed rejiminin Halep’te muhalifleri kuşatma harekatına YPG’nin verdiği destekte payı olduğu düşünülen Bayık’ın Şam ile eskiden bu yana süregelen teması olduğu bilinmektedir.[3] Esed rejiminin de söz konusu petrol anlaşmasına verdiği olumsuz tepki göz önüne alındığında Esed ve Bayık’ın YPG’nin kendi kontrollerinden çıkma ihtimaline benzer yaklaşımlara sahip oldukları söylenebilir.
Öte yandan Bayık’ın petrol anlaşmasıyla alakalı gelişmeleri “basından” takip ettiği ifadesi de bu anlaşma sürecinin Kandil’den bağımsız olarak YPG ile Amerikan şirketi arasında gerçekleştiğini göstermektedir. Bayık aynı açıklamada ayrıca YPG ile Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) arasında gerçekleşmekte olan görüşmeleri de benzer şekilde hedefe koydu.
Bayık, konuya ilişkin şunları söyledi:
“Ulusal birliğe ilişkin de bazı adımlar atılıyor, açıklamalar yapılıyor, bunlar hangi esaslar üzerinden gelişiyor bilmiyoruz tabi. Bu çalışmalar kapsamında Öcalan’a değil de başkalarına teşekkür edilmesi gaflet olacaktır.”
Bu açıklamalarla Bayık, Temmuz ayının son haftasında ikinci safhası başlayan YPG-ENKS görüşmelerinde Kandil’in katkısının olmadığını dile getirdi. YPG-ENKS görüşmelerinin Suriye’deki Kürt yapılanmasının geleceğine etki edebilecek bir potansiyeli olması Kandil’i iplerin ellerinden kaçtığı hissiyatına getirdi. Ayrıca Öcalan vurgusuyla da Kandil ve PKK merkezinin YPG ve Ferhat Abdi Şahin imajı gerisinde bırakılma çabasına tepki gösterdi. Bayık’ın 2019’da Washington Post’ta yayınlanan yazısında Öcalan’ı ve liderliği yegane müzakere makamı olarak gösterdi.[4] O yazıdaki vurgular ve son demeçler ile hem YPG hem de ABD’ye “yegane muhatap Kandil” denildi Bayık tarafından.
Bu açıklamalara müteakip Bayık’ın Kamışlı ’ya gittiği ve akabinde Şam’a gitme ihtimali olduğuna dair iddialar ortaya çıktı.[5] Aynı günlerde Türk Hava Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen bir SİHA saldırısında iki Irak sınır muhafızıyla birlikte PKK’nın sözde Hakurk sorumlusu olan Agit Garzan kod adlı Murat Kalko öldürüldü. Bu operasyon MİT’in operasyonel kabiliyeti ile doğrudan alakalı olsa da zamanlaması sebebiyle ABD tarafından bir istihbarat paylaşımı olma ihtimalini de tartışmaya sundu. ABD yönetiminin 2018’de Murat Karayılan, Duran Kalkan ve Cemil Bayık’ın başlarına ödül koyduğunu duyurması ve dönemin ABD Savunma Bakanı James Mattis’in YPG ile PKK’yı birbirinden ayırmaya yönelik Türk makamlarına önerisi gibi hadiseler ABD’nin YPG’yi PKK’dan daha değerli gördüğünün kanıtı.[6] Bir başka deyişle Washington, YPG’yi korumak için PKK’ya karşı mücadelede Türkiye’ye jestlerde bulunmayı tercih etmektedir.
Önce Delta Crescent Energy ile YPG kontrolündeki idarenin petrol anlaşması devamında Cemil Bayık’ın tepkisi, PKK’nın Irak’taki önemli isimlerinden birisinin nokta atışı operasyon ile öldürülmesi ve Bayık’ın Kamışlı’ya geçtiği iddiası. Birbirini takip eden bu gelişmeleri tek tek bağımsız olarak ele almak mümkün gözükmemektedir.
Henüz netliği teyit edilmemekle birlikte Suriye rejimi ile teması ve bağları bilinen Cemil Bayık’ın Suriye’ye geçmesi ve Esed rejimi ile dirsek teması halinde Ferhat Abdi Şahin ve YPG’ye bir mesaj verme ihtimali her zaman mümkün. Washington ise Bayık’ın 2019’da ABD’yi Rusya ile aynı kefeye koyarak “kendi çıkarları için Kürtleri kurban eden” bir aktör olarak tanımlamasını unutmamış olabilir.[7] ABD’nin kendisine ayak bağı olma ihtimaline sahip Bayık başta olmak üzere PKK lider kadrolarının bölgedeki diğer aktörler tarafından tasfiyesine göz yumması artık daha güçlü bir ihtimal. Buna karşılık diğer bir güçlü ihtimal de YPG’nin kendi etki alanından uzaklaştığını gören Kandil’in Esed ve hatta Rusya’nın desteği ile YPG’ye bir balans ayarı çekerek ABD’ye “beni gözden çıkarmayı düşünme” demesidir.
YPG/SDG kontrolündeki bölgelerde Arap aşiret liderlerini hedef alan “faili meçhuller” ve bunların Arap kitle üzerindeki kışkırtıcı etkisi YPG için orta vadede zorlayıcı olabilir. Ayrıca Akaydat aşiretinin hedef alındığı faili meçhul saldırıların akabinde aşiretlere bağlı silahlı unsurların YPG militanlarını Deyr ez-Zor kırsalındaki Havaci ve Ziyban köylerinden çatışmayla çıkardıkları bilinmektedir.[8] Bu açıdan bakıldığında Irak’ta PKK lider kadrosunun hedef alınacağı operasyonlar ile Suriye’de YPG’nin kontrolündeki bölgeleri yönetmesini zorlaştıracak gelişmeleri birbirini tetikleyen çok aktörlü hamleler olarak okumak mümkün. YPG’nin bu süreçte ayakta kalabilmesi için sadece ABD ile yakın ilişkilere sahip olması yeterli değil. Bölgede ABD’ye maliyet çıkaracak her gelişme YPG’nin tolere edilme seviyesini aşağıya çekecektir. O yüzden YPG bir yandan ABD ile yakın ilişkilere devam ederken bir yandan Rusya ve rejim ile ilişkileri düşmanlık seviyesine getirmeden koruduğu görülmektedir. Kontrol ettiği bölgede hem kendisine muhalif Kürt yapılar hem de her an sorun teşkil edebilecek Arap aşiretlerle uğraşacak olan YPG, dışarıda ise yanlış hamlelerine devam ederse aynı anda hem Türkiye ile hem de Kandil ile uğraşmak zorunda kalabilir.
[1] https://www.kurdistan24.net/tr/news/cc429cf7-319d-46ec-92ef-6628b1f57822 , Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2020.
[2] https://www.gazeteyolculuk.net/cemil-bayiktan-aciklama-kurt-direnisciler-uluslararasi-aciklamalara-aldanmasin , Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2020.
[3] https://www.lemonde.fr/blog/filiu/2016/09/04/comment-le-pkk-de-cemil-bayik-a-trahi-les-kurdes-de-syrie/ , Erişim Tarihi: 13 ağustos 2020.
[4] https://www.washingtonpost.com/opinions/2019/07/03/now-is-moment-peace-between-kurds-turkish-state-lets-not-waste-it/ , Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2020.
[5] https://www.arknews.net/ar/node/22089 , Erişim Tarihi 13 Ağustos 2020.
[6] http://www.diken.com.tr/canikli-acikladi-mattis-ypgyi-ayirip-pkkya-karsi-savastirabiliriz-dedi/ , Erişim Tarihi: 14 Ağustos 2020.
[7] https://www.indyturk.com/node/83086/d%C3%BCnya/cemil-bay%C4%B1k-rusya-ve-abd-%C3%A7%C4%B1karlar%C4%B1-u%C4%9Fruna-k%C3%BCrtleri-satt%C4%B1 , Erişim Tarihi: 13 ağustos 2020.
[8] https://www.suriyegundemi.com/akaydat-asiret-liderlerinin-oeldueruelmesinden-sonra-baslayan-goesteriler-silahli-catismaya-doenuestue-ve-asiret-mensuplari-ypg-yi-ziyban-ve-havaci-koeylerinden-cikardi , Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2020.
