Suriye’nin güneyinde ve İdlib’de düşük yoğunluklu çatışmalar devam ederken Fırat’ın doğusunda gündem yine PYD-ENKS müzakereleri oldu. ABD’nin arabuluculuğu ile masaya oturan tarafların başta Roj Peşmergeleri’nin Suriye’ye dönüşü ve Esed rejimi ile ilişkiler, olmak üzere pek çok konuda var olan fikir ayrılıklarında henüz bir mutabakat sağlayamadı. 2020 Nisan’dan bugüne kadar süren görüşmeler, Kasım 2020 itibariyle yine sonuçsuz kalacağı görünüyor. Görüşmelerdeki başarısızlığın üzerine, ENKS tarafı IKBY yönetimiyle fikir paylaşımı için bölgeye bir heyet gönderdi.[1] Taraflardan gelen açıklamalar mutabakata varılamama hususunda birbirinden farklı sebepleri vurgulamakta.
ENKS’ye yakın kaynaklar, PYD blokunu (PYNK) suçlarken bu bloğun görüşmeleri, oldu bittiye getirerek hızlı bir şekilde mutabakat ilanında bulunmak istediklerini dile getirmekte.[2] Şark’ül Evsat’a konuşan ENKS’ye yakın kaynaklara göre, idare ve güvenlik başta olmak üzere fikir ayrılıkları olan konu başlıklarının tümünde mutabakata varılmadan herhangi bir anlaşma ilanı yapmayıp beklemek tercih ediliyor. Yine Şark’ül Evsat’a konuşan kaynaklara göre, görüşmeler durdu. Kaynaklar bu gelişmenin sebebi olarak ABD’nin görüşmelerdeki yetkilisi büyükelçi William Robak’ın Washington’a dönüşü ve ABD Dışişleri Bakanlığı’nın henüz Robak’ın yerine ABD’nin kuzey ve doğu Suriye’deki temsilcisini belirlememiş olmasını göstermekte. ABD’nin arka çıkması ve garantörlüğünün hayati önemde olduğu görüşmelerde, ABD kaynaklı bir yavaşlamanın zaten pek iyi gitmeyen görüşmeler üzerindeki etkisi olağan.
ABD’nin bölgede görüşmelerin devamını sağlayacak bir temsilci belirlemesinin teknik bir mesele olduğu düşünülürse asıl sorunun iki taraf arasında bir türlü orta nokta bulunmaması olduğu aşikar. Gazeteci ve araştırmacı Rena Netjes’e konuşan ENKS yetkilileri Roj Peşmergeleri’nin geleceği ve PYD’nin Kandil ile bağının koparılması konularında en ufak bir gelişme olmamasını mevcut sonucun başlıca sebepleri arasında saydı.[3]
ENKS’nin süreçle alakalı eleştirilerinin hedefinde olan PYD ve yandaşları ise sert bir şekilde müzakerelerin başarısızlığını ,ENKS’ye ihale etmekte. ENKS Dış İlişkiler Komitesi üyesi ve yapının önemli isimlerinden İbrahim Biro[4] beş ana konu başlıkta (“eğitim, zorunlu askerlik, tutuklular, sosyal sözleşme ve PKK varlığı”) PYD ile anlaşılamaması durumunda mutabakat olmayacağını dile getirirken, Roj Peşmergeleri’nin bölgeye dönmesi gerekliliğini de dile getirdi. Buna karşın PYD’ye yakın kaynaklar ise çözüm için yapıcı davranan tarafın kendileri olduğunu, ENKS’nin ise yapıcılıktan uzak tavrına ek olarak Türkiye ve SMDK ile geçmişte var olan yakın ilişkilerinin de şüpheli olduğunun altını çizmekteler.[5] Yine PYD’ye yakın yapılardan ENKS’nin PYD’nin bölgedeki eğitim politikasına karşı eleştirileri de nasibini aldı. PYD yanlısı TEV-ÇAND hareketi ENKS’nin bu eleştirilerini “işgalci Türk ve İran devletlerinin ağzını kullanarak Kürt dilinden rahatsız olmak” olarak nitelendirdi.[6]
ABD’nin kısmen ortalıkta görünmediği bir dönemde müzakerelerin durması, ENKS’nin IKBY’ye heyet göndermesi ve aynı günler içerisinde PKK’nın Kuzey Irak’ta Peşmerge unsurlarına saldırması hadiseleri, ABD’nin ciddi varlığı ve müdahalesi olmaksızın iki tarafın anlaşmasının mümkün gözükmediğini ve hatta olası bir çatışmanın Irak-Suriye kuzey hattına bir anda sirayet edebileceğini göstermekte.
Müzakerelerin başarısız olmasında göze en fazla çarpan ve güvenlik ile alakalı başlıklardaki (Roj Peşmergeleri ve PKK’nın varlığı) sorunlar ise ABD’nin, taraflardan herhangi birine dayatmasıyla bile çözülemeyebilir. Görüşmelerin geldiği noktada PYD kendini görüşmelerdeki iki eşit taraftan biri olmak yerine ENKS’den daha üstün şekilde konumlandırmakta. Görüşmelerin ilk etabında PYD tarafından yapılan yoğun “birlik” propagandası, acele bir şekilde “anlaşma” duyurma hevesi ve ABD’nin masadan ayrıldığı ilk anda yaşanan tıkanma PYD açısından bu sürecin PR amaçlı kullanıldığını işaret etmekte. Ayrıca “birlik” oluşturma amacından ziyade “birlik arayışında olmak” imajının önemli olduğunu göstermekte.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://www.tgrthaber.com.tr/dunya/enks-ypg-pkk-muzakerelerinden-sonuc-cikmadi-2751494 , Erişim Tarihi: 3 Kasım 2020.
[2] https://syrianobserver.com/EN/news/61515/intra-kurdish-dialogue-reaches-dead-end.html , Erişim Tarihi: 3 Kasım 2020.
[3] https://twitter.com/RenaNetjes/status/1322988801799655424
[4] Bir dönem ENKS liderliğini de yapan Yekiti hareketi üyesi Biro Suriye’den PYD’nin baskısı sonrası çıkmak durumunda kaldı ve halen Irak’ın Erbil şehrinde bulunmakta. Esed rejimine muhalif olarak konumlanan Biro pek çok kez Esed rejimi tarafından gözaltına alındı.
[5] https://mezopotamyaajansi.com/tum-haberler/content/view/113911 , Erişim Tarihi: 3 Kasım 2020.
[6] http://www.hawarnews.com/tr/haber/tev-cand-enks-isgalcilerin-talebini-dile-getiriyor-h32735.html , Erişim Tarihi: 3 Kasım 2020.
