Suriye’de ekonomik kriz ile birlikte eriyen alım gücü ve yükselen yoksulluk artık kamu çalışanlarını da tehdit eder duruma geldi. Ülke ortalamasına göre nispeten yüksek gelir elde etmelerine karşın geçinme hususunda ciddi sorunlar yaşayan kamu çalışanları, aylardır talep ettikleri maaş zamlarını Şam yönetiminden bekliyorlar. Yüksek enflasyon ve sürekli değer kaybeden Suriye lirası ile Suriye toplumunun içinde bulunduğu şartlar daha da yaşanmaz bir hal alırken Şam yönetimi, elindeki kısıtlı araçlarla bu duruma çare aramaya çalışıyor.
Başbakan Hüseyin Arnus, 24 Eylül’de mecliste gerçekleşen oturumda Suriye halkının gündelik yaşamını etkileyen belli başlı sorunların hükümetin öncelikleri arasında olduğunu dile getirdi. Arnus’a göre hayat standartlarının iyileştirilmesi, temel ihtiyaç malzemelerine ulaşım, elektrik, gaz ve akaryakıt ürünlerinin temini, içme suyu sorunu, ilaç temini, fiyat istikrarı ve Covid-19 kaynaklı sorunlar mevcut hükümetin ajandasında öncelikli konumda.[1] Arnus ayrıca eldeki kaynaklar el verdiği miktarda çalışanların maaşlarıyla alakalı iyileştirmelere yönelik çalışmalar yapılacağını da dile getirdi.
İlaçların karaborsaya düştüğü, akaryakıta ulaşımın kısıtlı olduğu, gün boyu başkent Şam da dahil olmak üzere pek çok yerleşim yerinde sürekli hale gelen uzun süreli elektrik ve su kesintileri, topluma yük olmuş durumda. Temel gıda maddelerine ulaşım zorlaşırken devletin sosyal yardım amacıyla kendi işlettiği ve daha makul fiyatlara satışlar yapılan ekmek fırınlarında, hanelere satılacak ekmek miktarı kısıtlandı[2]. BM öngörülerine göre, ülke daha önce eşi görülmemiş bir açlık krizinin eşiğinde. 2011’den bu yana 20 kat artan temel gıda fiyatları ve rejimin dahi ekmek satışına sınırlandırma getirdiği bu dönemde ülkede açlık tehdidi altındaki insan sayısının 9 milyon civarı olduğu düşünülmektedir.
Bu karamsar tablo kamu personeline yapılacak maaş iyileştirmesinin olumlu etkileri olacağı manasına gelmemekte. Enab Baladi’ye konuşan ekonomist Dr. Üsame el-Kadı, maaş zamlarının yüksek enflasyonu tetikleyeceğini dile getirirken ülke ekonomisinin son sürat “yıkım ve yokluğa” doğru ilerlediğine işaret etti. El-Kadı, siyasi bir çözüm ile Suriye çatışmasının bittiği bir ortamda gerçekçi araçlar ile Suriye ekonomisinin tekrar nefes alabileceğini lakin bu ortam oluşmadan maaşlarda iyileştirme yapmak gibi hamlelerin “makyaj”dan fazla etkisi olmayacağını savunmakta.[3] El- Kadı ayrıca ülkedeki kamu personelinin toplam iş gücü içerisindeki oranının üçte bir olduğunu ve böylesi bir iyileştirmenin geri kalan kesimdeki “mağduriyet” hissini besleyeceğini iddia etti.
Araştırmacı Manaf Quman ise geçmişte de Şam yönetiminin her yaptığı büyük maaş zammını enflasyondaki ciddi yükselişlerin takip ettiğini söyledi. Quman’a göre rejim bu yolu seçiyor çünkü sürekli büyüyen kriz ile başa çıkmakta başarısız oldular ve şu an ellerindeki yegane araç bu.[4] Şam’ın kamu personeli maaşlarına zam yapma yolunu tercih etmesi devamında beklenen yüksek enflasyon ile kamu çalışanlarının alım gücünü fazla etkilemeyeceği gibi özel sektör çalışanlarını da hem maddi olarak daha kötü duruma getirip hem de manevi olarak “haksızlığa uğrama” hissini güçlendirebilir. Bu da devlete karşı güvenini yitiren kitlelerin mafya grupları ve milis güçler gibi yapılara teveccühünü arttıracaktır.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://english.enabbaladi.net/archives/2020/10/how-do-raising-salaries-and-wages-prolong-syrias-economic-crisis/ , Erişim Tarihi: 13 Ekim 2020.
[2] https://english.alaraby.co.uk/english/news/2020/10/5/syria-limits-subsidised-bread-as-economic-crisis-worsens , Erişim Tarihi: 13 Ekim 2020.
[3] https://english.enabbaladi.net/archives/2020/10/how-do-raising-salaries-and-wages-prolong-syrias-economic-crisis/ , Erişim Tarihi: 13 Ekim 2020.
[4] https://english.enabbaladi.net/archives/2020/10/how-do-raising-salaries-and-wages-prolong-syrias-economic-crisis/ , Erişim Tarihi: 13 Ekim 2020.
