Yaşanan büyük trajedi sebebiyle insani yardım müesseseleri ve onların gönüllülerinin en yoğun mesai yaptıkları ülkelerin başında gelen Suriye’de, iç savaş boyunca yardım kuruluşlarını ve çalışanlarını hedef alan çok sayıda saldırı gerçekleşti. 2011-2019 arası dönemde dünyadaki çatışma bölgelerinde insani yardım çalışanlarına en fazla saldırının gerçekleştiği 3. ülke konumundaki Suriye’de geçtiğimiz sene saldırılar viters arttırdı.
Aid Worker Security veri tabanına göre, 2019’da insani yardım görevlilerinin etkilendiği 254 saldırı gerçekleşti.[1] 2018’de gerçekleşen 47 saldırının ardından 2019’da böylesi dikkat çekici bir sıçrama özellikle rejim ve müttefiklerinin hedef gözetme stratejileriyle doğrudan alakalı. 2019’da çatışma bölgeleri arasında söz konusu saldırılarda listenin en tepesine çıkan Suriye’de, o dönemde 36 insani yardım görevlisi yaşamını yitirdi. Aid Workers Security’nin 2020’de yayınladığı raporda, bu kayıpların gerçekleştiği saldırıların ekseriyetle hava saldırıları, top ve havan atışları ve patlayıcı kullanılan saldırılar olduğu belirtildi.[2]
Hava saldırılarından anlaşılacağı üzere bu saldırıların önemli bir kısmı rejim ve Rusya’ya bağlı güçler tarafından gerçekleşti. Rejim ve Rusya tarafından 3 taraftan kuşatılan İdlib ve çevresinde yaşanan bu kayıplarda tarafların “art niyetli” olduğuna dair yetkililer görüş bildirdi. Ürdün’ün başkenti Amman’da bulunan Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi’nin sözcüsü David Swanson, Syria Direct’e verdiği beyanatta, İdlib ve çevresindeki insani yardım çalışanlarının sadece taraflar arası çatışmada iki ateş arasında kalmadıklarını aynı zamanda “hedef alındıklarını” vurguladı.[3]
HRW ve Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınladığı veriler Esed rejimi ve Rusya’nın İdlib’i hedef alan saldırılarında bölgenin altyapısını özellikle de sağlık sistemini hedef aldığını göstermekte. Hastaneler ve kliniklerin vurulduğu bombardımanlara ek olarak ambulanslar ve arama kurtarma ekiplerinin de hedef alındığı görülmekte. Literatürde “double-tap” olarak bilinen Çifte Vuruş tarzı saldırılar arama kurtarma ekipleri ve sağlık çalışanların en yoğun kayıp verdiği eylemler oldu. Aynı bölgenin kısa aralıklarla iki kez vurulması, bölgeye intikal eden ve yaralılara müdahale etmek isteyen görevlilerin de ikinci saldırıda vurulması olarak özetlenebilecek bu saldırılarda, “Beyaz Baretliler” başta olmak üzere çok sayıda insani yardım çalışanı yaşamını yitirdi.
Uluslararası kamuoyunda dönem dönem yükselen tepkileri dindirmek adına Esed rejimi ve Rusya’nın bölgedeki insani yardım elemanlarını “terörist unsurlar” olarak lanse etmeleri, failler açısından eylemin bir nevi kabulü manasına da gelmektedir. Seneler boyunca gerek Rus medyası ve hükümetine bağlı kurumlar ile gerekse Rusya destekli olduğu düşünülen sosyal medya hesapları vasıtasıyla Beyaz Baretliler başta olmak üzere muhalif bölgelerdeki insani yardım çalışanları “el-Kaide” ve “DEAŞ” ile bağa sahiplermişcesine etiketlenerek organize bir algı harekatına maruz kaldı.[4] Rusya ve rejimin insani yardım unsurlarını hedef almasına dair ciddi uluslararası tepki noksanlığı ise kayıpların ivmelenerek artmasına sebep oldu. DEAŞ tarafından vahşice katledilen insani yardım çalışanları Peter Kassig ve David Haines’in ölümlerinin yarattığı büyük öfke ve tepkinin Rusya ve Rejim tarafından katledilenlere gösterilmemesinde bu çalışanların ekseriyetinin Suriyeli olmaları ne derece etkilidir bu muamma. Lakin bu saldırılara tepki verilmemesine paralel olarak kayıpların daha da artacağını söylemek mümkün.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://syriadirect.org/news/syria-is-the-deadliest-place-for-aid-workers-and-there-is-little-hope-for-change/ , Erişim Tarihi: 1 Kasım 2020.
[2] https://syriadirect.org/news/syria-is-the-deadliest-place-for-aid-workers-and-there-is-little-hope-for-change/ , Erişim Tarihi: 1 Kasım 2020.
[3] https://syriadirect.org/news/syria-is-the-deadliest-place-for-aid-workers-and-there-is-little-hope-for-change/ , Erişim Tarihi: 1 Kasım 2020.
[4] “How Syria's White Helmets became victims of an online propaganda machine” , https://www.theguardian.com/world/2017/dec/18/syria-white-helmets-conspiracy-theories , Erişim Tarihi: 1 Kasım 2020.
