Suriye’deki iç savaş sürerken 2016 Şubat ayı, sahada kritik gelişmelerin yaşandığı bir döneme rastladı. Ülkenin daha çok doğu kısmında hakim olan IŞİD’se, önemli oranda toprak kaybına uğradı. Bu noktada Halep’in doğusundaki Kuveyris’ten Safira kuzeyi de dahil olmak üzere Neyrab Havaalanı’na kadar ki bütün bölge, rejim yanlısı güçler tarafından ele geçirildi. Ülkenin doğusunda ise IŞİD’in Haseke’de kalan son kalesi ve önemli petrol yataklarına sahip Şeddadi’yi YPG-SDG’ye kaptırması, grubun son dönemlerde aldığı en büyük darbelerden biri anlamına geliyor.
IŞİD’in Doğu Halep’teki Kaybı
Esed rejimine bağlı güçlerin 2015 Eylül ayı itibariyle Halep’in güney doğusundaki Safira’dan başlayarak IŞİD’in kuşatma altında tuttuğu Kuveyris Havaalanı’na bir yol açma girişimi, bölgeye yapılan yığınakla birlikte başladı. Halep genelinde rejimin yoğun yabancı Şii milis takviyesi yaptığı hatlardan güney ve kuzey cephelerinin aksine doğu Halep’te IŞİD’e karşı ağırlıklı olarak Süheyl Hasan komutasındaki Suriyelilerden oluşan birlikler operasyona önderlik etti. Ekim ayında başlayan Rus hava bombardımanının da sağladığı destekle bölgede ilerleyişini hızlandıran rejim yanlısı güçler, IŞİD’in karşı saldırılarına rağmen ilerleyişini sürdürdü.
İnce bir hatta ilk olarak Kuveyris Havaalanına ulaşmaya çalışan rejim güçleri, Kasım ayında kuşatmayı kırmayı başardı. Daha sonra doğuda Deyr Hafir ve kuzeyde Bab şehrine doğru ilerlemeye başlayan rejim güçleri, taktik bir hamleyle batıya yönelerek Halep-Rakka yolu olan M15’teki IŞİD bölgesini kuşatmaya başladı. Uzun süre devam eden saldırı dalgasının ardından rejim son olarak Sin ve Barlehiye’yi ele geçirerek kuşatmayı tamamladı. Aynı zamanda Termal Sentral’e de yönelen rejim, içeride kalan IŞİD unsurlarını temizleyerek geniş bir alanı Şubat ayına gelindiğinde bütünüyle ele geçirdi.
Rjim bölgenin IŞİD’den ele geçirilmesiyle birlikte kuzeyde Bab’a, doğuda ise Deyr Hafir’e oldukça yaklaşmış bulunuyor. Bu durum, IŞİD’in doğu Halep ve Türkiye sınırındaki son kontrol bölgesi olan Rai, Bab, Menbic, Carablus hattını tehdit etmeye başladı. Daha doğuda YPG-SDG’nin Tişrin Barajı’nı alarak Menbic’e yaklaşması ise, grubun oldukça sıkışmasına yol açtı.
YPG-SDG’den Şeddadi Taarruzu
Ekim 2015’te Arap Şammar Aşiretine bağlı el-Sanadid savaşçılarıyla birleşerek SDG çatısı altında bölgeye saldırı başlatan YPG güçleri, 13 Kasım 2015’te Irak sınırındaki önemli el-Havl kasabasını ele geçirdi. Bölgedeki geniş çaplı taarruzunu sürdüren grup, 30 Kasım’a gelindiğinde IŞİD’i Haseke’den bütünüyle uzaklaştırarak Güney Haseke Barajı’na ulaştı. Güney Haseke Barajı’nın ardından el-Arişa’ya yaklaşan grup, burada ilerleyişini durdurdu.
ABD güçlerinin Rimelan bölgesinde hava yoluyla ulaştırdığı yoğun ikmal ve silah desteğinin ardından tekrar organize olan SDG, 16 Şubat 2016’da güneye doğru yeniden ilerleyişe geçti. ABD önderliğindeki koalisyon güçlerinin hava desteği sağladığı operasyonda IŞİD kontrolündeki bölgeler ağır bombardımana maruz kaldı. İki koldan ilerleyen SDG ise, kısa bir süre sonra 19 Şubat’ta Şeddadi’ye ulaşmayı başardı. Geri çekilen IŞİD güçlerinin savunma hatları tamamen çökerek el Arişa’dan Şeddadi’ye kadar geniş bir alan SDG’nin kontrolüne geçti. Sonraki bir kaç gün içerisinde ise Şeddadi, Seba ve el-Arişa arasında kalan bölge bütünüyle SDG tarafından ele geçirildi ve Şeddadi güneyindeki el-Fedgami alınarak IŞİD’in son kalesi Merkada’ya yaklaşıldı.
IŞİD’den Karşı Hamleler
IŞİD, son aylarda yaşadığı ağır kayıpların ardından düşman güçlerin ilerleyişini yavaşlatmak için sık sık gerçekleştirdiği karşı taarruz operasyonlarına ağırlık verdi. Bu yöntemi özellikle Humus’un doğusunda rejim taarruzlarına karşı etkili bir biçimde kullanan IŞİD, öncelikle doğu Halep’te rejimin ilerleyişini yavaşlatmak ve durdurmak için rejimin ikmal hattı olan Hanasır yoluna saldırdı.
Safira’ya bağlı Hanasır, Esed rejiminin Halep’e ulaşan tek ikmal ve iletişim hattı olarak ön plana çıkıyor. Rejime bağlı güçlerin geri hatlarda insan gücü eksikliği sebebiyle fazla asker konuşlandıramaması ve bu hatların zayıf kalmasını fırsata çeviren IŞİD, bölgedeki rejimin kontrol noktaları ve mevzilerine saldırı düzenledi. Daha önce de bölgede benzer hamleler gerçekleştiren IŞİD, Itriye taraflarından IŞİD kontrolündeki Rakka’ya yönelen rejim güçlerine saldırılar gerçekleştirmişti.
Suriye’deki muhaliflerin batıda kontrol ettiği bölgelerde gizli olarak IŞİD’e bağlı bir grubun destek vermesiyle, doğudan ve batıdan aynı anda Hanasır yoluna başlatılan taarruzun ardından Hanasır kasabasına kadar ulaşan grup, bölgedeki rejim mevzilerini ele geçirmeyi başardı. 23 Şubat’ta Hanasır’a giren grubun bazı rejim askerlerini ele geçirerek infaz ettiği bildirildi.
Bir gün sonra rejim güçleri yoğun Rus hava bombardımanının ardından tekrar kasabaya girdi ve IŞİD püskürtüldü. Buna karşın grup hala Hanasır’ın kuzeyinde, Halep ikmal yolunda çatışmayı sürdürüyor.
Şeddadi’de SDG’nin hızlı ilerleyişi karşısında büyük bir alandan çekilmek zorunda kalan IŞİD güçleri, benzer bir taktikle cephe hattı gerisinde saldırılar düzenleyerek SDG’ye ağır kayıplar verdirdi. Şeddadi içine ve Seba ve el-Arişa arasındaki bazı köylere sızan IŞİD güçleri, bölgede ilerleyen SDG güçleri arasında kaos oluşturup çekilmeye zorladı. Yine bu şekilde ilerlemeyi yavaşlatmak isteyen IŞİD güçleri, bir süre SDG’yi duraksatsa da, bölgeden tamamen çekilerek Merkada’ya geriledi. Hali hazırda SDG’nin Merkada’ya girip girmeyeceği ise bilinmiyor.
Bomba Yüklü Araç Saldırıları
IŞİD’in Irak’ta faaliyet yürüttüğü dönemlerde –o dönemlerde IİD- yoğun olarak kullandığı yöntemlerden biri olan bomba yüklü araç saldırılarını son dönemlerde Suriye’de de cephe hattı gerisinde sık sık kullanmaya başladığı görülüyor. Geçtiğimiz günlerde Humus’un Alevi ağırlıklı Zehra mahallesinde ve Şam’ın güneyindeki Seyyide Zeynep Türbesi yakınlarında düzenlediği saldırılarda 200’e yakın kişi hayatını kaybetti. Yine benzer bir biçimde Tel Abyad yakınlarındaki Suluk, Ayn İsa, Ras el-Ayn gibi YPG-SDG kontrolündeki bölgelerde yaşanan saldırılar da benzer bir trende işaret ediyor.
IŞİD’in gerilediği ve kontrolünü yitirdiği bölgelerde ağırlık verdiği bomba yüklü araç saldırıları ve suikastlara benzer örnekler, muhalif bölgelerde de gözlemlendi.
Son dönemlerde IŞİD’in rejim kontrolündeki –özellikle Humus’ta- bölgelerde düzenlediği bombalı saldırılar ve meydana gelen ağır sivil kayıpları sebebiyle Alevi Zehra mahallesinde güvenlik zaafı gerekçe gösterilerek sık sık protestolar düzenleniyor. Yine Şam’da düzenlenen bombalı saldırılarsa rejimin cephe hattı gerisindeki güvenlik zafiyetine işaret ediyor.
Esed rejiminin yoğun insan kaynağı sıkıntısı yaşaması ve yabancı Şii milislere ihtiyaç duyması, cephe hattı gerisindeki bölgeleri bombalı saldırı ve suikastlara karşı açık bırakıyor. Ordu mevcudunun büyük bir kısmını ülkenin kuzeyi, güneyi ve doğusu boyunca uzanan hatlarda tutmak zorunda kalan Esed rejimi, geride kalan şehir ve yerleşim yerlerinde ise güvenlik zafiyeti yaşıyor.
Benzer bir biçimde oldukça geniş bir alana yayılarak Haseke, Şeddadi, Tel Abyad gibi Arap bölgelerine uzanan Kürt ağırlıklı YPG-SDG’nin de cephe gerisinde benzer zafiyetler yaşadığı anlaşılıyor.
IŞİD’in cephe gerilerinde bomba yüklü saldırılarla sivil bölgelerde ‘soft target’-yumuşak hedefleri vuran terör saldırıları yöntemine aşina olduğu biliniyor. Buna karşın geniş bölgelerde kontrolü yitirmesi ve gün geçtikçe hakimiyet alanının daralması ise, grubun finansman ve en önemlisi “devlet olma” iddiasını da zayıflatıyor. Bu durum aynı zamanda IŞİD için önemli bir paradoks olarak ön plana çıkmaya devam ediyor.
