YPG, 2016’dan bu yana bölge halkını zorla askere alma çabalarını sürdürmekte ve bu konuda, özellikle son iki yılda Menbiç halkına yoğun baskı yapmaktadır. Terör örgütünün şehre girmesinden kısa bir süre sonra bu girişim, sivil yerel halkın başlatmış olduğu şehirdeki gösteriler ve grevlerle kısa bir süre için de olsa engellenmiştir.[1] Bu gelişme, 2017’de örgütün “zorunlu askerlik” fikrini geçici olarak geri çekmesine neden olmuştur. Sonrasında YPG’nin bölgedeki otoritesi kısmen sarsılmış ve bölge halkının cesaretinin artmasına sebebiyet vermiştir. Fakat, 2021 itibarıyla terör örgütü, Menbiç’te “zorunlu askerlik” uygulamasını tekrar gündeme getirmiş ve yine halkın direnişiyle karşılaşmıştır. Akabinde YPG, sivillerin yanı sıra okul öğretmenlerini de zorla “askere” almaya başlamıştır.[2] Mayıs itibarıyla öncelikle Menbiç kent merkezinde ve ardından kırsal bölgelerde halk tarafından başlatılan barışçıl gösterilere[3], YPG tarafından ateşle karşılık verilmiştir. Neticede bu durum çok sayıda gencin ölümüne ve yaralanmasına yol açmıştır.[4]
Saha kaynağının aktardığı bilgiye göre, Menbiç’te 18-42 yaşları arasında, zorunlu silahlatına alımından kaçanların yanı sıra, rejim ordusunda askerlik ve ihtiyat için arananlar ile Suriye rejimine bağlı güvenlik güçleri tarafından aranan on binlerce kişi bulunmaktadır. Dolayısıyla YPG’nin, gösterilerin tekrarlanması halinde Menbiç’i Esed rejimine vereceği tehdidinde bulunması, şehir merkezlerinde yaşayan halkın çekinmesine neden olmuştur. Ayrıca, bölgedeki bir kanaat önderine göre, bölge liderliğini devralmaya hazır uygun bir alternatifin olmaması dolayısıyla Esed rejiminin bölgeye girmesi ihtimali de, YPG’nin bölgedeki varlığını sürdürme olasılığını artırmaktadır.
Aşiretlerden Ortak Tepki ve YPG’nin Zaman Kazanma Çabası
Bölge halkının liderleri, YPG liderlerine “zorunlu askerlik” de dahil olmak üzere, bazı dayatmalardan vazgeçmesi veya şehri terk etmeleri için Haziran ayının ikinci haftası itibarıyla bir haftalık süre tanımıştır.[5] Akabinde, Menbiç aşiret şeyhlerinin birçok görüşmesinden sonra YPG’nin dayatmalarını engellemek için 17 maddelik şartname oluşturmuştur. Saha kaynağının aktardığı bilgiye göre, bu şartnamedeki talepler arasında “ölenlerin kan parasının ödenmesi, yaralıların tedavisi ve tazmin edilmesi, kışlık yakacak ihtiyacının karşılanması, çimento temini” gibi taleplerin yerine getirilmesi bulunmaktadır. Saha kaynağının aktardığı bilgiye göre, simdiye kadar Suriye Demokratik Güçleri (SDG) 17 maddelik şartname ile ilgili olarak, ekonomik talepler gibi bazı maddelere kısmen yanıt vermiştir. Ayrıca, şimdilik zorunlu askerlik talebini geri çekmiş ve SDG, bölgedeki aşiretlere yanıt olarak “konunun şu anda incelendiğini” ifade ederek, bölgedeki aşiretlere karşı yapacakları hamleyi zamana yaymıştır.
Menbiç aşiretleri tarafından YPG’ye verilen sürenin dolmasına rağmen Menbiç’te müzakereler hala devam etmektedir ve YPG’nin ileri gelenlerinden bazıları harekete geçmeye başlamıştır. Terör örgütü, talepleri inceleme bahanesiyle şartname maddelerini bertaraf etmeye çalışmaktadır. YPG, önde gelen aşiret liderleri tarafından kendisine verilen sürenin dolmasıyla birlikte güvenliği bozmaya ve halkı sindirmeye çalışsa da, saha kaynağının aktardığı bilgi doğrultusunda, bugün tüm Menbiç halkının, taleplerin uygulanmaması durumunda olası senaryoya hazır olduğunu ifade etmiştir. Öte yandan YPG’li teröristler, bölgede yaşanan ayaklanmalar son bulmadığı takdirde, bombalı saldırıların gerçekleşebileceğine yönelik imalarda bulunduğu görüşülen yerel kaynaklarça ifade edilmiştir. Bölge halkına yönelik bir bombalı terör saldırısının gerçekleştirildiği takdirde, YPG’lilerin terör saldırısını DEAŞ’in üstüne atacağı söylenmiştir.
YPG ve Aşiretler Arasında Siyasal Mücadele Devam Ediyor
31 Mayıs 2021’de Menbiç’te yaşananlardan sonra bölge halkının protesto ve gösteriler sonrası yapmış olduğu bazı ekonomik taleplerin, hizmetlerin ve altyapının YPG tarafından iyileştirilmesi, taraflar arasında bir anlaşma sağlanmış gibi gözükse de, aslında Arap aşiretleri tarafından YPG’nin otoritesi karşı milliyetçi bir çatışmanın ve siyasi bir mücadelenin sürdürüldüğü görülmektedir. Ayrıca, bu gösteriler sayesinde bölgedeki sivil halkın, 2017’den bu yana YPG’nin uyguladığı güvenlik, ekonomik, sosyal ve eğitim politikalarını kendi isteği doğrultusunda yönlendirebildiği iddiası, görüşülen yerel kaynaklarca da ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, gelecek senaryo değerlendirildiğinde, YPG gösterilerin yoğunluğunu azaltmak için protestocuların bazı ekonomik taleplerini karşılamaya gidebileceği öngörülmektedir. YPG’nin Menbiç’teki bazı aşiret sembollerini ve gösterilere önderlik edenleri ortadan kaldırmak için önümüzdeki 2 ay içinde suikastlara başlaması da ihtimallerin arasındadır. Diğer bir ihtimal ise örgütün, genç erkeklerini Menbiç’teki kontrol noktalarında tutuklayarak zorunlu hizmete almaya devam etmesidir. Bu durumun gerçekleşmesi, Arap halkının marjinalleşmesinin önünü açacaktır. Bu bağlamda, yaşam koşullarının daha da kötüleşmesi ve aşiretlerin taleplerinin yerine getirilmemesi gerginliğin daha fazla tırmanmasına ve ölü veya yaralıların artmasına yol açacaktır.
Yapılan görüşmelerde, bölge halkının liderleri, krize en iyi çözümün “Türkiye ve Amerika’nın üzerinde mutabakata vardığı yol haritasının uygulanması” olduğunu düşünmektedir. Ancak, Barış Pınarı Harekatı sürecinde ABD, Menbiç’in hava sahasını Rusya’ya devretmiştir. Sonrasında Türkiye ile Rusya arasında yapılan mutabakat gereğince bölgedeki YPG unsurlarının çıkarılmış olması gerekirken, halen bu unsurlar alan hakimiyetini sürdürmektedir.
Nur Günay
[1] “10 YAŞINDAN BÜYÜK ÇOCUKLARA ZORUNLU ASKERLİK”, Yeniadana, 4 Mart 2017. “https://yeniadana.net/haber/10-yasindan-buyuk-cocuklara-zorunlu-askerlik-13910.html”
[2] “Terör örgütü YPG/PKK işgal ettiği bölgelerde 1,5 ayda 61 öğretmeni alıkoydu”, Anadolu Agency, 18 Şubat 2021. “https://www.aa.com.tr/tr/dunya/teror-orgutu-ypg-pkk-isgal-ettigi-bolgelerde-1-5-ayda-61-ogretmeni-alikoydu/2148969”
[3] “Suriye’de halk YPG/PKK’nın zorunlu askerlik uygulamasını protesto etti”, TRT Haber, 31 Mayıs 2021. “https://www.trthaber.com/haber/dunya/suriyede-halk-ypgpkknin-zorunlu-askerlik-uygulamasini-protesto-etti-584950.html”
[4] “YPG/PKK'lı teröristler Münbiç'te göstericilere ateş açtı: İki günde 8 sivil hayatını kaybetti”, Yenişafak, 1 Haziran 2021. “https://www.yenisafak.com/dunya/ypg-pkkli-teroristler-munbicte-gostericilere-ates-acti-iki-gunde-8-sivil-hayatini-kaybetti-3636184”
[5] “Münbiç'te PKK/YPG rahatsızlığı artıyor”, TRT Haber, 8 Haziran 2021. “https://www.trthaber.com/haber/dunya/munbicte-pkkypg-rahatsizligi-artiyor-586921.html”
