Geride kalan yılda, Güney Suriye’de iç çatışmalar, eski muhaliflerle yaşanan gerginlikler, Badiye bölgesinde DEAŞ, İdlib ve çevresinde ise Türkiye destekli muhalefetle çatışmalarda 2000’den fazla kayıp veren rejim ordusu,[1] Beşar Esed’in 10 Ocak 2021 tarihli talimatıyla savaşa hazırlık ve mobilizasyon olarak 2012 öncesi seviyeye dönmeye hazırlanıyor.[2]
Savaşa hazır olma durumu, ordu güçlerinin tüm bölümlerinde %66’dan %33 seviyesine çekilirken bu bölümlere bağlı askeri birliklerde de %80’den %50 seviyesine inilmesi planlanıyor. Daha önce kara ve deniz kuvvetlerinde “hazır olma” seviyesi %100’den %80’e indirilirken yine askeri hastanelerde de %80’lik savaşa hazır olma oranı sağlandı.[3]
Rejim ordusuna yönelik bu talimatlarla Şam’ın neyi amaçladığına dair çeşitli yorumlar yapılıyor. Enab Baladi’ye konuşan eski asker ve askeri analist Ziad Hac Ubeyd’e göre, bu hamle askeri bir taktik ya da hile değil. Ubeyd rejimin ekonomik olarak çok zor zamanlardan geçtiğini, yeni savaşlar ve cepheler için ise şu şartlarda Rusya ve Hizbullah gibi uluslararası aktörlerin izninin belirleyici olduğunu dile getirdi.[4] Rejimin çöl bölgelerinde DEAŞ’a karşı yaşadığı sıkıntılara da değinen Ubeyd, bölgedeki DEAŞ karşıtı operasyonlarda İran’ın etkinliğinden bahsederken durumun rejimin kontrolünden çıktığını ve rejimin şimdiden yedek kuvvetleri ve USG unsurlarından %5’inin çöl bölgesinde savaşmayı kabul etmedikleri için terhis edildiklerini de sözlerine ekledi.[5] Bir başka uzman Aymen Abdel Nour da bu yeni talimatın ekonomik temelli olduğu görüşünde. Esed’in ordudaki aktif personel sayısını azaltarak maaş, yemek, silah ve mühimmat harcamalarında kısıtlama yapmayı amaçladığını dile getiren Nour, böylece rejimin aylık 40-45 milyon dolar civarında olan ödemelerde de tasarruf yoluna gideceğini belirtti.[6]
Esed’in maddi sebeplerle girdiği tasarruf yolunda, aynı zamanda ordu güçlerinin harcanan paraya oranla işlevsiz yapısının da etkili olduğunu söylemek mümkün. 10 senelik iç savaşta yoğun kayıplar yaşayan ve işlevsel bir ordu olma vasfını kaybeden Suriye rejim ordusunun, bu kapasite kaybı sayılara da yansımış durumda. 2011’den önce 220 bini kara gücü olmak üzere 325 bin kişilik bir orduya sahip olan Suriye rejimi[7] geçen süre zarfında kayıplar ve firarlar sonucu bugün IISS rakamlarına göre 170 bin civarında.[8]
Rakamların gerçekten daha fazla olarak lanse edildiği dikkate alınmasa bile, Esed rejimi 10 sene öncesinin neredeyse yarı kapasitesinde ve yıpranmış bir orduya sahip. Rejim ordusunun bilhassa savaşın ilk iki yılında yaşadığı büyük kayıplar sonrası İran ve Rusya, rejimi ayakta tutmaya çalışırken, ordu unsurlarının tek başlarına yetersiz kaldıklarını görerek milis yapılanmalarının kapasitelerini büyütecek şekilde fonladılar. O dönemde fonlanan ve büyütülen milis güçler, Tahran ve Moskova’nın Suriye’deki ileri karakolları vazifesi görürken aynı zamanda iki ülke için de ek maliyetler anlamına geliyor. Mevcut ekonomik çöküş şartlarında ülkenin güvenlik harcamalarında Moskova ve Tahran’ın rekabetinden faydalanarak kendi harcamalarında kesintiye gitmeyi tercih eden rejimin şayet bu hamlesi bir “hile” değilse olası bir İdlib harekatının maddi yükünün her zamankinden daha fazla olacak şekilde Moskova’nın üzerinde olacağı ve bunun da harekatın gerçekleşmesi hususunda engel oluşturabileceği söylenebilir.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://www.suriyegundemi.com/2020-yilinda-suriye-de-rejim-kayiplari
[2] https://english.enabbaladi.net/archives/2021/01/syrian-regime-lowers-army-readiness-to-pre-2012-levels/ , Erişim Tarihi: 25 Ocak 2021.
[3] https://english.enabbaladi.net/archives/2021/01/syrian-regime-lowers-army-readiness-to-pre-2012-levels/ , Erişim Tarihi: 25 Ocak 2021.
[4] https://english.enabbaladi.net/archives/2021/01/what-pressed-syrian-regime-into-scaling-down-combat-readiness/#ixzz6kY6jFN1j , Erişim Tarihi: 25 Ocak 2021.
[5] https://english.enabbaladi.net/archives/2021/01/what-pressed-syrian-regime-into-scaling-down-combat-readiness/#ixzz6kY6jFN1j , Erişim Tarihi: 25 Ocak 2021.
[6] https://english.enabbaladi.net/archives/2021/01/what-pressed-syrian-regime-into-scaling-down-combat-readiness/#ixzz6kY6jFN1j , Erişim Tarihi: 25 Ocak 2021.
[7] https://russiancouncil.ru/en/analytics-and-comments/analytics/evolution-of-the-syrian-military-main-trends-and-challenges/ , Erişim Tarihi: 24 Ocak 2021.
[8] http://tawazun.net/english/syria.php , Erişim Tarihi: 24 Ocak 2021.
