Rusya’nın Libya ve Venezuela’da rejim yanlısı Suriyelileri, milis ve muhafız olarak kullandığına dair iddialar gündemi meşgul ederken yeni bir iddia da Suriye’deki insan hakları ihlalleri üzerine araştırmalarıyla bilinen Syrians for Truth and Justice’dan (STJ) geldi. STJ’nin iddiasında kendisine yer bulan çatışma alanı ise Karabağ.
STJ’nin çalışmasına göre, Eylül ve Ekim aylarında daha önce Libya’ya Hafter saflarında savaşmak için gönderilen milislerin rotasına benzer şekilde, Karabağ’a milis transferi yaşandı. Rejim yanlısı milisler Lazkiye’de bulunan Rusya komutasındaki Humeymim Hava Üssü’nden hareketle Azerbaycan güçlerine karşı savaşmak adına Ermenistan’a gönderildiler.[1] STJ’nin elde ettiği bilgilere göre, Rusya kontrolünde gerçekleştirilen milis güçlere yazılma sürecinde gönüllülerin önemli bir kısmının Humus ve Deyr ez-Zor’daki 5.Kolordu üyeleri olduğu belirtiliyor.
STJ’nin raporuna göre, milislerin Ermenistan’a intikali beş seferde gerçekleşti ve sadece 21 Ekim’de 2 ayrı sevkiyatta toplam 37 milis Ermenistan’a yollandı. Rapora kaynak olan beyanlara göre, bu milis devşirme süreci şeffaf gerçekleşmedi. 5. Kolordu’dan bir yüzbaşıya atfedilen ifadelere göre, Ermenistan’a yollanan milisler bu programa para karşılığında Libya’da savaşmak için yazılmış ve sürecin Ermenistan ayağı hakkında yeteri kadar bilgilendirilmemişlerdi.[2] STJ’ye göre milislerin ailelerinin beyanları da Ermenistan’a yollanmak kararının pek çoğuna son anda bildirildiği yönünde.
Cephe hattında ölen ve yaralananların sayısına dair STJ’nin kaynakları dahi net rakam veremiyor. Ancak STJ’ye konuşan ve Humus Askeri Hastanesi’nde görevli olduğu iddia edilen bir sağlık görevlisine göre, son 3 ayda Humeymim Askeri Üssü’nden Humus Askeri Hastanesine gelen asker cenazelerinin toplamı 35.
Humeymim’den gelen cenazelerin Libya ve Karabağ’da savaşanlara ait olduğunu söyleyen kaynak, aynı zamanda pek çok cenazenin henüz ailelerince alınmadığını beyan etti. Bu 35 cenazenin 15’i Ermenistan’dan Humeymim’e gelen uçuşlarla getirildi. STJ’ye göre yaralıların hepsi Ermenistan’dan dönerek Humus’taki askeri hastanede tedavi altına alındı.
Rapordaki bir diğer iddia ise rejim yanlısı Ermeni kökenli Suriye vatandaşlarının, Beyrut ve Şam üzerinden gerçekleştirilen uçuşlarla Ermenistan’a giderek çatışmaya katıldığı. Bu milis akışında Moskova’nın komutası yerine Lübnan ve Suriye merkezli Ermeni siyasi partilerinin inisiyatifi olduğunu düşünülüyor.Humus ve Deyr ez-Zor’dan çatışmaya gönüllü olan paralı askerlerin bir numaralı motivasyonunun maddiyat olduğu düşünülürken Ermeni kökenli Suriyelilerin bölgeye intikalinde ise paranın etkin bir motivasyon unsuru olmadığı vurgulanıyor. Karabağ cephesinde savaşmak için bölgeye gittiği düşünülen 200 civarındaki Suriyeli Ermenilerin motivasyonları arasında Ermenistan vatandaşlığı elde etmek olabileceği de STJ’nin öne sürdüğü iddialar arasında.
Hem Karabağ hem de Venezuela’ya dair iddialar halen görsel teyide muhtaç durumda. Bununla birlikte yerel kaynakların ifadelerine dayalı bu iddialar günden güne daha yüksek sesle kendilerine yer bulmakta. Rusya’nın hem Suriye güvenlik bürokrasisi üzerindeki etkisi hem de Karabağ ve Venezuela iddialarında sahip olduğu rol düşünüldüğünde, ileride Rusya’nın hinterlandında bulunan başka çatışma bölgelerine dair de Suriyeli milislerin varlığı iddialarını duymak şaşırtıcı olmayacaktır. Suriye’de savaşın ilk yıllarında “Slovanik Corps” unsurlarıyla görünür hale gelen, takip eden yıllarda ise başta “Wagner” olmak üzere çok sayıda Rus askeri şirketi ile rejimin savunma şemasında hayati bir konumda olan Rusya’nın bu şirketler üzerinden milis devşirme çabaları Rus dış politikasında milisler üzerinden sağlanan mobilizasyona uygun bir gelişme.
Libya cephesi için milis devşiren, Venezuela için kritik mevkilere muhafız devşiren Rus şirketlerinin Ukrayna başta olmak üzere askeri ve siyasi olarak ağırlığı bulunduğu cephelerde Suriyeli milisleri kullanılması, Suriye’nin içinde bulunduğu ekonomik çöküşü de göz önünde bulunduğunda, rejim yanlısı milislerin Karabağ’a gönderilmiş olmaları güçlü bir ihtimal olarak görünmekte.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://stj-sy.org/en/to-nagorno-karabakh-not-libya-how-did-russian-forces-trick-dozens-of-syrians-into-mercenarism-in-armenia/ , Erişim Tarihi: 8 Aralık 2020.
[2] https://stj-sy.org/en/to-nagorno-karabakh-not-libya-how-did-russian-forces-trick-dozens-of-syrians-into-mercenarism-in-armenia/ , Erişim Tarihi: 8 Aralık 2020.
