Rejim hükümeti Halep’in kuzey kırsalında bulunan Hayyan kasabasını ele geçirmesinin üzerinden bir yıldan fazla süre geçmesinin ardından kasabada altyapı ve yerel hizmet süreçlerinin rehabilitasyonlarının sona erdiğini ve hayatın normale döndüğünü duyurdu.[1] Benzer iddialar rejim yanlısı medyada da yer buldu. Lakin Syria Report’a göre sahadaki gerçekler rejim yanlısı kaynakların aktardıklarından oldukça farklı. Syria Report’un sahadaki muhabirinin aktardıklarına göre, Hayyan ahalisinin ekseri çoğunluğu Şubat 2020’de bölgeden zorla çıkarıldı. Şu an ise kasabanın bazı kısımlarında yerleşim görülürken, buralarda ikamet edenler ise rejim yanlısı militanların aileleri ve rejim yanlısı başka aileler. Söz konusu mukim kitlenin Hayyan ahalisi bölgeden çıkarıldıktan sonra Hayyanlıların konut ve tarlalarına illegal şekilde yerleştikleri de Syria Report muhabirinin bölge yerleşimine dair bir başka iddiası.
2011 öncesi Hayyan’da 25bin sivilin yaşadığı tahmin edilirken yerlerinden edilen bu sivillerin önemli kısmının Halep ve İdlib’de muhaliflerin kontrolündeki kamplara göç ettikleri biliniyor. Şubat 2020’de bölgeyi hedefleyen son rejim saldırısı esnasında başta Nubl-Zahra hattındaki milisler ve Hizbullah olmak üzere İran Devrim Muhafızları kontrolündeki mezhepçi militanlar ve Rusya destekli Liva Kudüs unsurları, evlerin yağmalanıp yakılması ve de bölgedeki mezarların tahrip edilmesi gibi vahşi eylemlerde bulunmuştu. Syria Report’a göre bu saldırılarda bilhassa muhalif pozisyonlarıyla bilinen “Hayyanlı Ousu” ailesinin konut ve mezarları hedef alındı. Bu süreçte, Liva Kudüs içerisinde yer alan Hayyan kökenli rejim yanlısı milislerin oynadığı aktif rol, kasaba içi gerginlik ve çatışmalara da yol açıyor. Halep’te ayaklanmanın başlangıç günlerinde ve özellikle Bedir Şehitleri Tugayı’nda yer alarak ayaklanmada aktif rol oynayan Hayyanlı muhaliflerin varlığı göz önüne alınırsa bu iç hesaplaşmaların kasabanın düşüşü sürecindeki eylemlere de etki ettiği söylenebilir. Rejimin kasabayı ele geçirmesinin ardından yaptığı idari atamalar da Hayyan’ın devrim sürecindeki mikro tarihiyle bağlantılı. Mart 2020’de rejim tarafından kasabanın belediye başkanı olarak atanan Hayyanlı Hamid el-Bacc kasabanın muhalif güçlerin kontrolü altına girmesi ardından bölgeyi terk ederek Nubl-Zahra bölgesine yerleşen rejim yanlısı bir aileye mensup. El-Bacc’ın ailesinden pek çok kişinin Nubl-Zahra’daki mezhepçi milislerin saflarına katılarak çatışmaya taraf olduğu da biliniyor.
Rejim yanlısı milislerin koruması altında Bacc ve Kasehu aileleri, Hayyan’dan çıkarılmış sivillerin konutlarını işgal ederken Nubl-Zahra bölgesinden gelen mezhepçi milisler de tarım arazilerini kontrol ediyor.
Rejim öncesi Hayyan bölgesi buğday, baklagiller, meyve ve baharat üretimiyle bilinmekteydi. Buna karşın rejimin bölgede tekrar hakim olmasının ardından Hizbullah’ın bölgeye gelmesiyle Hayyan ile Hreitan arasındaki arazilerde yoğun bir kenevir ekimi yaşandığı Syria Report tarafından bildiriliyor. Syria Report’un iddiasına göre, Hizbullah kenevir üretimi için bölgeye yevmiye usulü çalışan çiftçiler getirerek bölgeyi bir kenevir üretim merkezi haline getirmeyi amaçlıyor. Lübnan-Suriye-Ürdün hattı üzerinden bölgede son dönemdeki illegal narkotik hareketlenmenin merkezinde olduğu bilinen Hizbullah’ın Hayyan’da da uyuşturucu hammaddesi üretimi hususunda inisiyatif aldığı düşünülüyor.
Muhalif Hayyan yerel konseyinin eski bir yetkilisine göre, Hayyan’da 40 civarında aile mukim durumda. Hayyan yerlisi Bacc ve Kasehu ailelerinin haricinde Hayyanlı olmayan milislerle ilintili ailelerden oluşan bu 40 civarı ailenin dışında kasabanın dış kısımlarında kimi arazi ve konutlar ile Halep-Antep yolu üzerindeki kimi sanayi tesislerinde de Hizbullah üyelerinin yerleşik olduğu iddialar arasında.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://www.syria-report.com/aleppo-who-residing-displaced-peoples%E2%80%99-properties-hayyan , Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2021.
