Suriye’de Baas rejiminin sahneye koyduğu Cumhurbaşkanlığı seçim mizanseni nihayet sonuçlandı. Babası Hafız Esed’in onlarca yıllık iktidarına müteakip 2000’den bu yana Suriye’yi yöneten Beşar Esed, mayıs 2021 itibariyle kendisini bir dönem daha rejimin Cumhurbaşkanı yapan seçimleri gerçekleştirdi. Rejim Yüksek Mahkemesinin başvuruda bulunan 51 adaydan sadece 3 adayın başvurusunu onayladığı seçimlerde,[1] rejimin resmi organlarına göre, Beşar Esed oyların %95,1’ini alarak seçimin galibi oldu.[2]
Meclis sözcüsü Hammouda Sabbagh, ülke içi ve dışarısında oy verme hakkına sahip seçmen sayısının 18.107.109 olduğunu seçimde 14.239.140 seçmenin oy kullandığını ve böylece seçime katılım oranının %78,64’e ulaştığını belirtti.[3] Sözcünün beyanına göre, seçimdeki diğer adaylardan Mahmud Marei 470.276 oy (%3,3) alırken Abdullah Salloum Abdallah ise 213.968 (%1,5) oy aldı.
Mülteci dalgasıyla büyük nüfus kaybı yaşayan aynı zamanda farklı güçlerin ülke sathındaki otoritelerinden dolayı tek merkezden yönetilmeyen Suriye’de sözde seçimlerde YPG kontrolündeki bölgelerde yaşayan nüfus ile muhaliflerin kontrolündeki bölgelerde yaşayan nüfus oy kullanmadı. Barış Pınarı Harekatı bölgesi, Zeytindalı Harekatı bölgesi, Fırat Kalkanı Harekatı bölgesi ve İdlib’de tahminlere göre 5,4 milyon sivil yaşarken 3 milyon kişi de YPG kontrolündeki bölgelerde yaşamakta.[4] UNHCR verilerine göre, 6,5 milyonun üzerinde bir nüfus ülke sınırları dışında mülteci konumunda yaşıyor[5] ve gözlemlere göre bu nüfusun ekseriyeti de seçimlerde oy kullanmak için yurt dışındaki diplomatik temsilciliklere gitmedi. Zaten 3,6 milyon Suriyeli mültecinin yaşadığı Türkiye ve 860 bin mültecinin yaşadığı Almanya seçimlerin konsolosluk üzerinden yapılmasına izin vermedi. Ülke vatandaşlarının neredeyse dörtte biri sınır dışında yaşayan, kendi hakimiyetindeki topraklarda 8,5 milyon insanın yaşadığı tahmin edilen Esed rejiminin, seçimlerde 14 milyonu aşkın oyun kullanıldığına dair iddiası da yine rejimin pek çok iddiası gibi şüpheyle yaklaşılması gereken bir konu olarak karışımıza çıkıyor.
Bu şüpheler uluslararası aktörlerin tepkilerini de şekillendirdi. Sözde seçim Almanya, İtalya, Fransa, İngiltere ve ABD Dışişleri Bakanları tarafından “adil ve özgür” olmaktan uzak olarak tanımlanarak reddedildi.[6] Seçimlere müteakip 2011’den bu yana Beşar Esed rejimine uygulanan Avrupa Birliği yaptırımlarının 1 yıl süreyle uzatıldığı duyuruldu.[7] Türkiye de seçimlere benzer şekilde tepki gösterdi. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “serbest ve adil olmayan şartlar altında” düzenlenen seçimlerin Suriye’deki çatışmanın çözümüne dair BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2254 sayılı karar ile ters düştüğü dile getirilirken bu seçimin rejim tarafından inşa edilmeye çalışan suni meşrutiyet çabalarından öteye geçmediğini ve rejimin siyasi çözüm hususundaki gayri samimi tavrının yansıması olduğu vurgulandı.[8]
Yarım aşırı aşan bir süredir Esed ailesinin başta olduğu Baas rejimince yönetilen Suriye’de seçimlerin uluslararası kamuoyu nezdinde “ciddilik”ten uzak ritüeller olarak görüldüğü aşikar. Bu sebeple Suriye’deki düşmanlık ve ittifakların bu seçim mizanseninden etkilenmeleri de pek mümkün gözükmemektedir.
Ömer Behram Özdemir
[1] https://www.dw.com/tr/cumhurba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-se%C3%A7imi-i%C3%A7in-51-adaydan-%C3%BC%C3%A7%C3%BCne-izin-%C3%A7%C4%B1kt%C4%B1/a-57411656 , Erişim Tarihi: 28 Mayıs 2021.
[2] http://www.sana.sy/en/?p=235531 , Erişim Tarihi: 28 Mayıs 2021.
[3] http://www.sana.sy/en/?p=235531 , Erişim Tarihi: 28 Mayıs 2021.
[4] https://www.suriyegundemi.com/suriye-deki-nuefus-rakamlari
[5] https://www.suriyegundemi.com/suriye-nufusu-ve-multeciler
[6] https://www.france24.com/en/middle-east/20210525-syrian-presidential-election-won-t-be-free-nor-fair-warn-us-europeans , Erişim Tarihi: 28 Mayıs 2021.
[7] https://syrianobserver.com/news/66367/24-hours-after-the-elections-play-off-the-eu-deals-a-major-blow-to-the-assad-regime.html , Erişim Tarihi: 28 Mayıs 2021.
[8] https://www.mfa.gov.tr/no_-200_-suriye-rejimi-tarafindan-bugun-(26-mayis)-yapilan-secimler-hk.tr.mfa , Erişim Tarihi: 28 Mayıs 2021.
