Analiz – Haber / Suriye Gündemi
Beşinci Kolordu
22 Kasım 2016 tarihinde Suriye ordusu tarafından yayınlanan bir video, Suriye Beşinci Hücum Kolordu’sunun kurulduğu ve katılım başvuruları alınmaya başladığını duyurdu. Üst rütbeli bir subay tarafından okunan bildiride, yeni askeri yapının ‘Suriye genelinde terörü biteceğini ve istikrarı yeniden kuracağını’ iddia etti. Dağıtılan başka bir bildiri ise yeni kurulacak Beşinci Hücum Kolordu’nun, ‘Rusya tarafından eğitileceği ve finans edileceğinden’ söz edildi. Ancak 45 bin askerden oluşması beklenen yeni orduda, 18 yaşını tamamlayan erkeklerle beraber devlet memurlarına katılma hakkı tanıması, Suriye ordusunun insan gücü temini konusunda ne kadar zorluk çektiğini gösteriyor. Beşinci Hücum Kolordu katılanlara aylık 200-300 dolar maaş teklif edilirken, Suriye nizami ordusunda ise bu maaş 100 dolar civarında bulunuyor.
Kolordunun ilanının ardından yeni yapıya katılımı teşvik etmek için kampanyalar başlatıldı; Cami imamlarından Cuma hutbesinde Beşinci Hücum Kolordu’ya katılımı özendirmeleri istendi, telefonlara ‘Beşinci Hücum Kolordu’ya katılarak zaferin bir parçası olun’ şeklinde mesajlar gönderildi, Lazkiye valisi ise özellikle diğer şehirlerden şehre gelen insanları katılmalarını önemli olduğunu söyledi, Beşinci Hücum Kolordu tanıtımı için 15 Aralık 2015 tarihinde Lazkiye’de yapılan bir toplantı ise Rus Genelkurmay başkanı yardımcısı bir generalin katılması dikkati çekiciydi.
Suriye’de askeri yapıların serüveni
Suriye’deki iç savaşın uzaması ve ortaya çıkan askeri anlamda personel eksikliği Esed rejimine bağlı orduda önemli zorluklar yaşanmasına neden oluyor. Bazı kaynaklara göre ordudan kaçan subay ve askerlerin sayısının 200 bine kadar çıktığı belirtilirken öte yandan, iç savaşın mezhebi bir boyut kazanmaya başlaması nedeniyle Esed rejimi gün geçtikçe Sünni subaylara daha az güven duymaya başladı. Bunun yerine orduda Nusayrilerin çoğunluğu teşkil ettiği (Cumhuriyet Muhafızları) birliklere daha fazla yöneldi. Fakat Nusayri subaylar ordunun ve istihbaratın kritik pozisyonlarında yer alsalar da, sayıları sınırlı kalmaktadır. Özellikle savaş öncesi ordunun büyük bölümünü Sünniler oluştururken, Esed rejimi o dönemlerde de çoğunluğunu Nusayrilerin teşkil ettiği (Şebbihalar) paramiliter grupları teşvik etmekteydi.
Üç kolordudan oluşan Suriye ordusu ayaklanma başladıktan bu yana önemli değişim ve dönüşümler yaşandı. Ayaklanmadan önce 300 bin askere yakın sahip olan, ordudan ayrılmalar ve yüksek ölü sayılar ile 2015 yılın sonunda bu rakam 80 bine düştüğü tahmin ediliyordu. Azalan insan gücü karşısında, Esed rejimi ve müttefikleri çeşitli yollara başvurdu, ayaklanmanın henüz ilk senesindeyken gönüllülerden oluşan ‘Halk Komiteleri’ kurulmaya başlandı, bunların bir kısmı zamanla ‘Milli Savunma Güçleri’ adı altında toplandı. Bu paramiliter grupların bazıları Suriye çapında (rejimin kontrol ettiği bölgelerde) varlık gösterseler de, genelde yerel düzeyde faaliyet gösteriyor. Bir kısmı direk ordunun piyade birlikleriyle beraber çatışmalarda aktif bir biçimde rol alırken diğer bir kısım rejimin kontrol ettiği yerlerin güvenlik ve asayişinin sağlanmasında görev alıyor.
Bazı iddialara göre bu milisler de İran tarafından eğitim ve destek alıyordu. Ancak 2013 yılında, Esed rejimi muhalefete karşı büyük kayıp verilmesi ve geri çekilmesi ile yabancı milisler devreye sokuldu. Lübnanlı Hizbullah’ın Mayıs 2013’ta Humus’a bağlı Kusayer kasabasına taarruz başlatarak, kontrol altına alması yabancı milislerin rolü adına bir dönüm noktası olmuştu. Zamanla İran’ın Kudüs gücü himayesi altında başka milisler oluşturmaya ve Suriye’de aktif rol oynamaya başladı, Iraklı Nuceba Hareketi, Afgan Fatemiyon milisleri bunların önemli örneklerini teşkil etmekte.
Rusya’nın hamlesi
Rusya’nın 30 Eylül 2015 tarihinde Suriye’ye doğrudan müdahalesi, 5 yıldır devam eden iç savaştaki en önemli dönüm noktalarından birisi oldu. Rus hava desteği ile birlikte karada İran’ın vekili olan milisler muhalefete karşı ilerledi. Ancak, Rus hava güçleri ve İran’ın vekil milisleri birbirini tamamlasa da Rusya’nın İran kontrolündeki güçlerin her geçen gün daha fazla etkisini artırmasından rahatsız olmaya başladığı da görüldü. Rusya bir yandan Türkiye ile birlikte ateşkes ve siyasal çözüm arayışına girerek İran’ın artan etkisine karşı Türkiye’yi kullanmak isterken diğer yandan Suriye rejimini ve devlet aygıtlarını ayakta tutmaya çalışmakta.
İran kendine bağlı milisler üzerine yatırım yaparken, Rusya ise Suriye nizami ordusunu güçlendirmeyi tercih etmekte. Nitekim Rus müdahalesinin hemen ardından Ekim 2015 ayında Suriye Genelkurmay başkanı Ali Eyyüb Hmemim Rus hava üssünden Suriye Dördüncü Hücum Kolordu kurma niyetini açıklamış, fakat bu proje başarılı olmamıştı.
Bu bağlamda Suriye Beşinci Hücum Kolordu kurulması Rusya’dan bir hamle olarak okunması mümkündür. Nitekim Almodon haber sitesinin iddiasına göre, üst rütbeli bir subay yaptığı açıklamada Beşinci Kolordusu düşüncesinin doğrudan Rusya’ya ait olduğunu söyledi.
