HABER ANALİZ

Suriye’deki Kirli Petrol ve Doğalgaz Ticaretinin Görünmeyen Boyutu: Rus Özel Askeri Şirketi Wagner

Suriye sahasında aktörlerin güç mücadelesinin en belirleyici unsurlarından birisi enerji kaynakların kontrolü olmuştur. Ülkede bulunan doğal kaynaklarının yaklaşık dörtte üçü ABD’nin sahadaki vekil unsuru YPG/PKK’nın kontrolü altındadır. Bu kaynakların büyük çoğunluğu ülkede kurulan muhtelif ticaret ağları üzerinden satılmaktadır. YPG unsurlarının rejim güçlerine, IKBY’ye, İsrail’e ve İsrail aracılığıyla birçok farklı aktöre petrol sevkiyatı yaptığı bilinmektedir. Son dönemde Suriye sahasındaki petrol ve doğalgaz rezervleri ile yakından ilgilenen başka aktörlerinde olduğu ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu çerçevede Novayagazete ve bazı diğer Rus haber ajanslarına göre Rusya’nın Özel Askeri Şirketi Wagner, Suriye rejiminin kontrolünde bulunan bazı petrol ve doğalgaz sahalarının işletmesini almakla kalmamış, keşif ve arama faaliyetleri de yürütmeye başlamıştır. Wagner’in  Libya’da da artan etkinliğini göz önüne aldığımızda bu gelişmenin mahiyeti daha da artmaktadır.

Wagner’in Suriye’de Petrol ve Doğalgaz İşletmeleri

16 Aralık 2019’da, Suriye parlamentosu iki Rus şirketle üç blok gaz ve petrol sahasının geliştirilmesi konusunda anlaşma yapmak üzere bazı yasalar çıkardı. Bu şirketlerin nominal sahiplerinin ve başkanlarının arkasında ise Evgeny Prigozhin’nin şirketi olan Concord Management vardır.

Çıkarım faaliyetleri en az 12 bin kilometre kare alanı kapsayacaktır. Keşfedilmesi planlanan doğalgaz rezervlerinin miktarı 250 milyar metreküp ile tüm tahmin edilen rezervlerin miktarının dörtte üçüne tekabül etmektedir.

Rus petrol endüstrisinde ciddi rolleri olan ve Suriye’de saha işletme hakları satın alan iki Rus şirketi Velada ve Merkür’ün adları daha önce hiç duyulmamıştı. Velada  23. bloku alırken, Merkür 7. ve 19. blokları almıştır.

Suriye Petrol ve Gaz Bakanı Ali Ganim, 23.Blok’un Şam’ın kuzeyinde olan 2159 metrekarelik bir gaz sahası olduğunu açıkladı. 7. Blok ise Fırat Nehri’nin sol yakasında 9531 metrekarelik alana konuşlanmış bir petrol sahasıdır.

Velada, 2015 yılında 10 bin ruble kayıtlı sermaye ile Ekaterina Trofimova tarafından kuruldu. Temmuz 2018’de Trofimova’nın yerine şirketin tek katılımcısı ve genel müdür olarak Daria Baranovskaya geldi. Yekaterina Trofimova, Velada’nın önderliğinde, Yevgeny Prigozhin’nin Concord Management and Consulting şirketinde müdür yardımcısı olarak çalıştı.

Merkür, Velada’nın aksine daha kurumsal bir şirket görüntüsüne sahiptir. 2015-2018 yılları arasında 115-118 milyon ruble değerinde yıllık sözleşmelerle, sanatoryumlarda ve Savunma Bakanlığı’nın uluslararası etkinliklerinde askeri personele yiyecek sağlıyordu. Ancak Merkür Prigozhin’in imparatorluğuna ait olan muhtelif şirketlerden bir tanesidir.

Novayagazeta’ya göre bu şirketler Suriye projesinde bu bağlamda rol alan birçok şirketin sadece bir parçası. Suriye’de enerji kaynaklarının çıkartımı projesi kapsamında başrolü Europolis şirketi çekmektedir.

Aralık 2016’da Suriye Petrol ve Gaz Bakanı Ali Ganim’in Moskova ziyareti ve Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak ile yaptığı görüşme sırasında, Europolis şirketi ile Ganim’e bağlı Suriye Devlet Petrol Şirketi arasında anlaşmalar imzalandı. Bu anlaşma Mayıs 2017’de Suriye Bakanlar Kurulu tarafından onaylandı ve uygulanmaya başlandı. Aynı kapsamda Wagner daha sonraki üretim hacminin dörtte biri karşılığında petrol ve gaz alanlarını serbest bırakmak için askeri operasyonlar yürütmeyi üstlendi.

2018 yılında Suriye’de Prigozhin’in yapıları tarafından alınan kaynakların maliyeti (aylık olarak) yaklaşık 20 milyon dolar olduğu bilinmektedir.

Suriye’deki Wagner grubunun 2015-2019 yıllarındaki kayıplarını değerlendirmek zordur. 2015 sonbaharında yaklaşık 8 ölü ve 2016 yılında 25 ölü civarında olduğu bilinmektedir. 2017’de grubun en az 10 savaşçısı ölmüştür. Grup, Şubat 2018’de ABD’nin Hisham’da düzenlediği uçak saldırısı sonucunda yaklaşık 200 savaşçısını kaybetmiştir.

Kaynak: Novayagazeta, “Вагнер. Первая нефть”, 19 Ocak 2020, erişim adresi: novayagazeta.ru/articles/2020/01/19/83514-vagner-pervaya-neft (Erişim tarihi: 20.01.2020)