Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi (SSMP)
20 Temmuz 2020

1932’de gizli bir şekilde Beyrut’ta Antun Sadi tarafından Suriye Milliyetçi Partisi (el-Hizb es-Sûrî el-Kavmî) adıyla kuruldu. Seküler-milliyetçi çizgide kurulan parti, Arap milliyetçiliğinden ziyade Suriye milliyetçiliğini benimsedi. Böylece, Sadi ve hareketi “Büyük Suriye” fikrinin en öndeki savunucularından oldu.

Harekete gelen en büyük eleştirilerden biri Avrupa’daki faşist partilerle sembol ve siyaset hususunda benzerlik göstermesi oldu. Antun Sadi bölge siyasetine damga vuracak bir diğer siyasi hareket olan Baas’ın kurucusu Mişel Eflak gibi Ortodoks Hristiyan köklere sahipti. Fransa karşıtı politikaları sebebiyle 1936 ve 1937’de iki kez tutuklandı. 1938’de Latin Amerika’ya göç etmek zorunda kalan Sadi, 1947’de Suriye’ye döndü.

Latin Amerika’da bulunduğu dönemde yaşadığı fikirsel dönüşüm geri dönüş sonrasında parti içerisine sorunlara yol açtı. Suriye’den ayrı bağımsız bir Lübnan fikrine karşı olması sebebiyle çoğu Hristiyan olan Lübnan milliyetçileriyle ters düştü. Büyük Suriye tahayyülünün sınırlarını Irak, Hatay ve Kıbrıs’ı da içine alacak şekilde güncellerken partisinin adına “sosyal” ifadesini ekledi.

Mart 1949’da Suriye’de gerçekleşen Hüsni el-Zaim liderliğindeki askeri darbede SSMP üyesi subaylar da darbenin gerçekleşmesinde pay sahibi oldu. Bu sayede güçlenen ve kendine hareket alanı bulan yapı Lübnan’da da etkili olmak istedi. Lübnan’a yönelik küçük çaplı silahlı girişimlerde başarısız olan SSMP çok sayıda üyesini kaybederken Antun Sadi de Suriye’deki darbe hükümeti tarafından Lübnan’a teslim edildi. Tesliminden bir kaç gün sonra da 8 Temmuz 1949’da idam edildi.

Partinin merkezi Antun Sadi’nin idamı sonrası yeni lider George Abdulmesih tarafından Şam’a taşındı. Seçimlere katılarak parlamentoya 9 milletvekili sokabilen SSMP, takip eden yıllarda darbeyle iş başına geçen Edip Çiçekli ile yakın ilişkiler kurarak hem siyasette hem de askeriyede hareket alanı buldu. 1954’te Çiçekli yönetiminin devrilmesi sonrasında sıkıntılı günler başladı. Hem Baasçılar hem de ordu içerisindeki SSMP karşıtlarının baskısı sonucunda SSMP, Suriye’de yasa dışı ilan edildi.

Baas ve SSMP arasındaki ideolojik farklılıklardan kaynaklı çatışma Hafız Esed döneminde yumuşamaya başladı. Arap milliyetçiliğine ek olarak Suriyecilik fikrini de benimseyen Hafız Esed, fikren SSMP’ye yakınlaşırken SSMP de yeni lideri Abdullah Sadi ile işbirliğine gitti. SSMP’nin sıkıntılı günler geçirdiği Lübnan’da iç savaşın patlak vermesi ve Suriye’nin bölgeye müdahelesi ve SSMP milislerine verdiği destek yumuşama sonrası yakınlaşma sürecinin bir sonucu oldu. Aynı dönemde Baas partisine yakın yayınevleri Antun Sadi’nin eserlerini yayınlarken SSMP liderliği de Hafız Esed ile milliyetçilik anlayışları bakımdan fark olmadığına dair beyanlarda bulundu. Tüm bu yakınlaşma hamlelerine karşın Hafız Esed, SSMP’ye şüphe duymaya devam etti ve yaşadığı sürece hareketin Suriye’de yasal olarak siyasi parti kurmasına izin vermedi.

Beşar Esed iktidarına gelindiğinde SSMP’nin Suriye’de tekrar yasal hale gelmeye başladı. 2002’de Antun Sadi’nin ölüm yıl dönümünü anmak için SSMP üyelerine izin verildi. 2003 seçimlerinde SSMP ile bağlantılı 4 aday bağımsız olarak parlamentoya girdi. 2005’te İssam el-

Mahayri liderliğindeki SSMP heyeti Beşar Esed’i Şam’da ziyaret etti. Bu ziyaretten bir ay sonra SSMP’ye Suriye’de yasal olarak siyaset izni verildi. Devam eden süreçte de SSMP üyesi Joseph Suveyd Beşar Esed tarafından yurt dışındaki Suriyeliler ile ilgilenilen Göçmenler Bakanlığı görevine getirdi. SSMP Baas Partisi’nin liderliğindeki çatı yapı İlerici Ulusal Cephe’ye katılarak parlamento seçimlerinde meclise girdi.

2011’deki ayaklanma ve devamındaki iç savaş SSMP’ye Suriye’de siyasetin yanında askeri olarak da alan açtı. SSMP’nin Lübnan’daki merkezi gösterilerin başından itibaren Beşar Esed’in yanında pozisyon alırken SSMP’nin söylem ve eylem bazında Esed’e desteği ile Suriye içerisindeki özgürlüğü arttı. Nusur ez-Zevba adı altında SSMP’ye bağlı milis yapılanması kuruldu.

Şebbiha olarak bilinen Ulusal Savunma Güçleri ile birlikte Esed rejimi adına savaşan Nusur ez-Zevba ekseriyetle Hristiyan milislerden oluşmaktadır. 6000-8000 arasında milise sahip olduğu düşünülen yapı özellikle Hristiyan ve Nusayri azınlıkların yoğun bulunduğu bölgelere sevk edilmektedir.

SSMP’nin milis varlığı hali hazırda devam ederken siyasi varlığını tekrar kısıtlama yoluna girdi. Beşar Esed ile Rami Mahluf arasında yaşanan gerginlik Mahluf’un SSMP ile olan bağlarından ötürü SSMP’nin 2020 parlamento seçimlerine katılamaması ile sonuçlandı.